الحراء

دستمایه قرار دادن جان شهروندان عادی و فشار به مردم ایران اگر چه تنها هدف «کارزار فشار حداکثری» دولت ترامپ و دستاویز سیاسی کاخ سفید است، اما در عین حال خبری که کیانوش جهانپور می دهد پیشینه ای پر سر و صدا، حداقل از دو ماه قبل دارد، جایی که باید به زمان ورود کرونا به ایران برگردیم.

در واپسین روزهای بهمن 98 مقامات بهداشتی کشور از شناسایی دو مورد مبتلا به ویروس کووید-۱۹ در شهر مقدس قم خبر دادند و این اعلام خبر از روزهای سختی در آینده نزدیک برای کشور می داد. روزهای دشوار مبارزه ای بی امان با ویروسی ناشناخته و مرگبار و همزمان نبرد با تحریم های پزشکی آمریکا که بزرگترین مانع بر سر راه مبارزه با کرونا بود.

درگیر شدن ایران با کرونا اما در آنسوی آتلانتیک با خوشحالی دولتمردان آمریکایی مواجه شد که به زعم آنها کرونا می‌توانست ایران را از پای درآورد و به کابوس 40 ساله آنها پایان دهد؛ چه اینکه در آن ایام مارک دوبوویتز مدیرعامل اندیشکده دست راستی و تندرو «دفاع از دموکراسی ها» که بر تصمیمات دولت ترامپ تاثیرگذار است و نقش مهمی در ترغیب دولتمردان آمریکایی برای اعمال تحریم علیه مردم ایران دارد در توییترش نوشت: «کرونا کاری را انجام داد که تحریم‌های آمریکا نتوانستند.»

اما دوبوویتز و مقامات کاخ سفید فکر آن را نکرده بودند  که کرونا زودتر از حد تصور آنها به قاره سبز و ایالات متحده وارد خواهد شد و فاجعه ای انسانی رقم خواهد زد.

و همچنان تکرار دروغ

طبیعی بود در این شرایط، آمریکایی ها اعتراضات جهانی و حتی فشارهای داخلی در آمریکا که خواستار لغو تحریم های ایران در شرایط پاندمی ویروس بود را نادیده بگیرند و همچنان متوسل به دروغ « عدم تحریم دارو» شوند که طی یکسال اخیر به جهانیان گفته اند.

به عنوان نمونه بخشی از اظهارات دولتمردان و تیم سیاست خارجی ترامپ طی ماه جاری را مرور کنیم: مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا گفت: غذا، دارو، تجهیزات پزشکی تحریم نبوده اند، نیستند و نخواهند بود. مورگان اورتگاس سخنگوی وزارت خارجه آمریکا هم اظهار کرد: تحریم های ایالات متحده، واردات دارو و تجهیزات پزشکی و اقلام بشردوستانه دیگر را شامل نمی شود. از ژانویه و بدون ممانعت تحریم های آمریکا، شرکت های بهداشتی قادر به واردات کیت های آزمایشی بوده اند.

برایان هوک هم در یکی از آخرین پیام هایش خطاب به مردم ایران گفت: مایلم از این فرصت استفاده کرده و مستقیما با مردم ایران صحبت کنم. مهم است که مردم ایران بدانند فروش غذا، دارو، تجهیزات پزشکی و کالاهای کشاورزی به ایران هرگز تحریم نبوده و نیست. فارغ از آنچه از رهبرانتان شنیده اید، سیاست ایالات متحده هرگز هدف گرفتن معاملات انسان دوستانه نبوده است!

ادعای مقامات دولت ترامپ مبنی بر تحریم نبودن دارو و تجهیزات پزشکی در حالی مطرح شد که نهادهای متعدد بین المللی و حقوق بشری همچنین بسیاری از سیاستمداران در جهان با رد این ادعاها، تحریم ها را مانعی جدی در روند درمان کرونا توسط ایران ارزیابی کردند.

از جمله مدیر دیدبان حقوق بشر ضمن انتقاد از تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه ایران در شرایط فعلی شیوع کرونا، خواستار لغو این اقدامات محدودکننده شد. کنت روث تصریح کرد که تحریم‌های اقتصادی گسترده ایالات متحده آمریکا، تأثیر منفی بر توانمندی ایران به منظور واکنش مناسب به ویروس کرونا گذاشته است و به همین منظور واشنگتن باید اقدامات فوری را برای کاهش تحریم‌ها علیه ایران انجام دهد.

همچنین یکی از پزشکانی که از شرایط شیوع کرونا در ایران اطلاع دارد در گفت‌وگو با پایگاه "دیده‌بان حقوق بشر" در خصوص مانع‌تراشی آمریکا در مسیر رسیدن تجهیزات و کمک‌های پزشکی به ایران گفت که تحریم‌های آمریکا، شرایط انتقال تجهیزات ضروری پزشکی مورد نیاز برای مقابله با کرونا به ایران را دشوار‌تر کرده است.

24 تن از مقامات پیشین اروپا و آمریکا هم با انتشار فراخوانی، از دونالد ترامپ خواستند که تحریم های امریکا علیه ایران را تعدیل کند تا ایران بتواند به تجهیزات پزشکی و درمانی لازم برای مقابله با ویروس کرونا دست یابد

این گروه گفتند که این تلاش می تواند جان صدها هزار ایرانی را نجات بدهد و از اشاعۀ سریع ویروس کرونا در کشورهای همسایه و همچنین در اروپا و آمریکا جلوگیری کند.نویسندگان فراخوان گفتند که نجات جان ایرانیان در مقابل ویروس کرونا برای امنیت اروپا و آمریکا ضروری است.

  مبارزه با کرونا با اعمال شاقه

علاوه بر تحریم های پزشکی و دارویی، آمریکا حتی جلوی وام ضروری ۵ میلیارد دلاری صندوق بین المللی پول به ایران را گرفت. آمریکا به بهانه اینکه ایران این پول را برای دسترسی به اقلام پزشکی نیاز ندارد و می خواهد خرج ماجراجویی منطقه ای کند صندوق بین المللی پول را تهدید کرد  در صورت موافقت با پرداخت تسهیلات به ایران کمکهای خود به این نهاد بین المللی را متوقف خواهد کرد

افزون بر این موارد حتی گوگل پلی اپلیکیشنی که از سوی وزارت بهداشت ایران منتشر شده بود را از پلتفرم خود حذف کرد. این اپلیکیشن که با نام «سامانه مقابله با کرونا» (AC19) عرضه شده بود، قرار بود به کاربران کمک کند تا علائم کرونا را تشخیص دهند تا اگر واقعاً نیاز است به مراکز درمانی مراجعه کنند، چرا که حضور بی‌دلیل در این مراکز، احتمال ابتلا به آن را افزایش می‌دهد.

در یک مورد دیگر، سازمان بهداشت جهانی هم که با کلی تبلیغ ادعا کرد سامانه پاسخگویی WHO برای میلیاردها نفر(حتی دولت‌ها) در سراسر دنیا ایجاد کرده اما لینک دسترسی در ایران به دلیل تحریم در دسترس نیست و در واتس‌اپ هم پاسخگوی سرشماره ایران نیستند.

با وجود تمام این مانع تراشی ها و سنگ اندازی ها اتفاقی که کاخ سفید را بیش از هر زمان دیگری خشمگین کرده این است که شیب شیوع ویروس کرونا در ایران رو به کندی می رود و همزمان آمریکا  در صدر مبتلایان و چهار برابر ایران تلفات جانی داده است. مواضع آشفته روزهای اخیر دونالد ترامپ که می گوید ایران پر از طاعون شده و انباشته از اجساد است ناشی از درماندگی رئیس جمهور آمریکا است. ترامپ همچنان مجبور است برای حفظ ظاهر از آمادگی کشورش برای کمک و ارسال دستگاه ونتیلاتور به ایران سخن بگوید اما کیست که نداند که پروژه کارزار فشار حداکثری به ایران به شکست حداکثری ترامپ در مقابل ایران تبدیل شده است.

با این تفاسیر، مبارزه و عبور از تحریم همه جانبه آمریکا از یک سو و دستاوردهای پزشکی ایران در کنترل ویروس کرونا که بدل به بزرگترین بحران پس از جنگ جهانی دوم تبدیل شده از سوی دیگر، برای جامعه جهانی خیلی معنادار است.


گزارش/ علیرضا حجتی
کارشناس سیاست خارجی و روابط بین الملل